بررسی نحو روائی و مدل کنشگران در روایت اردشیر زاهدی از کودتای 28 مرداد 1332

کودتای 28 مرداد 1332 یکی از مهمترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود که به رغم گذشت نزدیک شش دهه از آن هنوز محل بحث و نزاع‌های مختلف است. همین اختلاف آراء و دیدگاه منجر به ارائه‌ی روایت‌های گوناگون و متضادی از کودتا از همان آغازین روزهای پس از آن تا کنون شده است. روایت اردشیر زاهدی تحت عنوان «پنج روز بحرانی» یکی از روایت‌هایی است که چهار سال بعد از کودتا نگارش یافته و حاوی اطلاعاتی در مورد فعالیت-های فضل‌اله زاهدی و اطرافیانش برای انجام کودتا است. این مقاله با استفاده از تحلیل روایت بر مبنای مدل کنشگران و نحو روایی نشان خواهد داد که این روایت با برخورداری از زاویه‌ی دید و کانونی‌شدگی محدود، به چه سان نقش عوامل مختلف داخلی و خارجی را نادیده گرفته و تأکیدش را بر ماهیت مردمی و قانونی و مشروع کودتا و شخصیت فضل‌اله زاهدی به عنوان رهبری مردمی و مقتدر قرار داده است. این درحالیست که براساس اسناد و تحقیقات صورت گرفته، کودتا با همکاری عوامل متعدد داخلی و خارجی انجام گرفت و فضل‌اله زاهدی صرفاً به عنوان فرمانده نظامی کودتا و نه رهبری مردمی به حساب می‌آید.